کد مطلب:46671 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:51

گنجینه پرسمان » قرآن

شرايط دوستي از نظر روايات و قرآن را بيان و كمي توضيح دهيد.

برادر گرامي! منظور از شرايط دوستي چيست؟ آيا منظور اين است كه با چه كساني مي توان طرح دوستي ريخت و رفاقت و مجالست داشت و از دوستي و هم نشيني با چه كساني بايد اجتناب ورزيد؟ يا منظور اين است كه دوستان نسبت به يكديگر چه وظايفي دارند و از چه حقوقي برخوردارند؟

شايد منظور بيان ديدگاه اسلام در مورد نياز فطري و اجتماعي بشر به دوست و يا فوايد دوستي است؟

توضيح مختصري در هر يك از موارد مذكور داده مي شود. اگر توضيح كافي نبود يا منظور ديگري داشتيد، در نامه بعدي بيان كنيد.

1ـ اگر دوستي نياز فطري و اجتماعي بشر است.

زندگي بدون ديگران ممكن نيست. انسان تنها نمي تواند تمام نيازمندي هاي خود را براورده نمايد. تنهايي، غربت و محروميت و افسردگي رواني را همراه دارد،از اين رو زندگي اجتماعي براي انسان رشد و تكامل جسمي و روحي او ضروري است.

برخي معتقدند كه انسان از اُنس است، يعني انسان موجودي است كه با ديگران و بلكه با همة اشيا و موجودات پيرامون خود، انس و الفت مي گيرد و طرح دوستي ميريزد.

به بيان ديگر: هم نوع گرايي و اتخاذ دوست و همدم ريشه در ذات و فطرت انسان دارد. از اين رو گزينش دوست خوب و نگهداري آن يكي از ملاك هاي توانايي و كمال آدمي شمرده شده است. علي(ع) مي فرمايد: أعجز الناس من عجز عن إكتساب الاخوان...؛ ناتوان ترين مردم كسي است كه نتاند دوستي بيابد از او ناتوان تر كسي است كه دوستان خوب خود را رها كند يا با رفتار و اخلاق خود كاري كند كه آن ها از وي دور شوند.

ـ اشاره اي به ره آورد دوستي

دوستي ماية خوشبختي و باعث جلب رحمت الهي و نشانة عقل آدمي است.

پيامبر اكرم(ص) فرمود: بعد از ايمان به خدا، سرآمد تمام اعمال عاقلانة بشر، دوستي و نيكي به همه مردم است، خواه خوب و درستكار باشد، يا بد و گناهكار.

علي(ع) فرمود: رساترين چيزي كه به وسيلة آن مي تواني رحمت الهي را به خود جلب كني،اين است كه در باطن به همة مردم عطوف و مهربان باشي.

ـ اساس و اهداف دوستي ها

1ـ دينداري و تقوا:

دوستان در امور زندگي كمك يكديگرند. اگر دوستي بر اساس خير و صلاح باشد، شريك در پاداش يكديگر مي باشند و اگر بر اساس و شر و فساد باشد، شريك در جرم يكديگرند.

اگر چه دوست يابي و آشنايي با ديگران يك ضرورت اجتماعي و نياز روحي انسان است، امّا اين مجوز نمي شود تا ما با افراد فاسد و تبهكار، روابط دوستانه داشته باشيم.

قرآن كريم مي فرمايد: الاخلاء يومئذ بعضهم لبعض عدو إلاّ المتقين؛ همة دوستان در آن روز (قيامت) دشمن يكديگرند مگر پرهيزكاران.

بر اساس اين آيه پيوند ها و دوستي هايي كه در مسير گناه و فساد و زرق و برق دنيا باشد، در قيامت به دشمني تبديل مي شود. امام صادق(ع) مي فرمايد: بدانيد هر دوستي كه در دنيا براي خاطر خدا نباشد، در قيامت به عداوت و دشمني تبديل مي شود.

تنها دوستي پايدار و مفيد آن است كه بر اساس دين و دينداري و بر پاية تقوا بنا شده باشد.

2ـ اجتناب از دوستي با افراد آلوده، لازمة عشق به خدا

كسي كه آلوده به انواع گناهان مثل دروغگويي، غيبت، تهمت، بدگويي و دشنام دهي است، و با خدا دشمني دارد و هر عمل نادرست و زشتي را انجام مي دهد،لياقت دوستي ندارد.

جملة إنّي سلمٌ لمن سالمك و حربٌ لمن حاربكم و وليٌّ لمن والاكم و عدوٌ لمن عاداكم در زيارت عاشورا اين حقيقت را بيان مي كند. علي(ع) مي فرمايد: احبب احبّاءة؛ دوستان خدا را دوست داشته باش. و از دوستي و هم نشيني با افراد فاسق بپرهيز. نيز فرمود: از دوستي با افراد احمق و نادان، دروغگو، هم چنين از دوستي با دشمنان دوست خود و افراد بخيل بپرهيز.

ـ اشاره به برخي حقوق و وظايف

علي(ع) فرمود: دوست نمي تواند دوست واقعي باشد مگر آن كه دوست و برادرش را در سه حالت فراموش نكند و از او حمايت كند: در هنگام فقر و تنگدستي، آن گاه كه حضور ندارد (و در مسافرت است) و پس از مرگش.

حضرت فرمود: دوست بايد آيينة دوست خود باشد. همواره او را با پند و اندرز نصيحت كند، يعني خوبي ها و بدي هاي او را به وي بگويد، چه خوب باشد و خوشش آيد يا بد باشد و به ظاهر او را برنجاند. حضرت فرمود: در برابر دوستانت برخي از مشكلات را به خود هموار ساز و تحمل كن و در هنگام قطع رابطة دوست، رابطه و مهرباني ها را تداوم بخش.

جهت اطلاع بيشتر در مورد دوست و دوستي و شرايط آن به كتاب گفتار فلسفي، جوان، ج 2، مخصوصاً از صفحة 344 - 309 مراجعه شود.